Χρηματιστηριακή κρίση και τα "hedge funds"*

Ο ρόλος του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου στην παγκοσμιοποίηση της κρίσης και οι τεχνικές κερδοσκοπικών παιγνιδιών. Ολόκληρες χώρες στο έλεος των "χετζ φαντς". Υψηλά ιστάμενοι οι παράγοντες των κερδοσκοπικών παιγνιδιών αυτού του τύπου.

Πολλά ακούστηκαν το τελευταίο διάστημα για τα παιγνίδια των "χετζ φαντς" (hedge funds) μεγάλων, κυρίως αμερικανικών, οργανισμών συλλογικών επενδύσεων. Ενα είδος ιδιόμορφων αμοιβαίων κεφαλαίων, που εξειδικεύονται σε ρηξικέλευθα χρηματιστηριακά παιγνίδια με την αγοραπωλησία κυρίως προθεσμιακών χρηματιστηριακών παραγώγων. Οι κίνδυνοι που εμπεριέχονται σ' αυτά τα παιγνίδια είναι τόσο μεγάλοι, που οι νομοθεσίες των μεγάλων χρηματιστηριακών κέντρων της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου κλπ., περιορίζουν με ασφυκτικό τρόπο τη λειτουργία τους. Αυτός είναι και ο λόγος που όλα τα μεγάλα "χετζ φαντς" είναι εγκαταστημένα σε φορολογικούς παραδείσους, όπως οι Μπαχάμες, τα νησιά της Μάγχης και η Αρούμπα. Οι κίνδυνοι που εμπεριέχονται στη λειτουργία τους, με τις απότομες μεταστροφές στη στρατηγική τους και τις γιγαντιαίες επιπτώσεις των λαθών τους, είναι δυνατόν, όπως έχει δείξει η πρόσφατη και νεότερη ιστορία, να κλονίσουν συθέμελα τις διεθνείς χρηματαγορές.

Επιχείρημα για την ύπαρξη και την ανάπτυξη της αγοράς των παραγώγων (εμπορευμάτων ή χρηματιστηριακών πραγμάτων, όπως μετοχών, ομολογιών και συναλλάγματος), που λειτουργούν νόμιμα στα μεγάλα χρηματιστηριακά κέντρα, αποτελεί το γεγονός ότι δίνουν τη δυνατότητα θωράκισης επιχειρήσεων που διαχειρίζονται μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων σε περίπτωση πτώσεως, ή ανόδου των τιμών σε μια μελλοντική στιγμή, ανάλογα με το αν είναι αγοραστές ή πωλητές του συγκεκριμένου εμπορεύματος. Για παράδειγμα, αν μια εταιρία έχει στις αποθήκες της βαμβάκι, ένα μέρος του οποίου θα πωληθεί ύστερα από έξι μήνες, μπορεί από τώρα να συνάψει μια προθεσμιακή πράξη έξι μηνών και έτσι να εξασφαλίσει μια συγκεκριμένη τιμή για εκείνη τη μελλοντική στιγμή. Τώρα, έστω και αν στη λήξη της σύμβασης η τρέχουσα τιμή του εμπορεύματος έχει πέσει, η επιχείρηση θα εισπράξει τη συμφωνηθείσα υψηλότερη τιμή.Αντίστροφα, η τιμή που θα πληρώσει μια εταιρία για μια πρώτη ύλη μπορεί να εξασφαλιστεί από τώρα με τη σύναψη μιας προθεσμιακής πράξης αγοράς με τιμή που θα συμφωνήσει με κάποιον που ενδιαφέρεται να πραγματοποιήσει μια πώληση στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Επιπλέον, μια τεράστια αγορά παρόμοιων παραγώγων λειτουργεί για την προστασία των μεγάλων επενδυτών από απότομες πτώσεις στις τιμές ομολόγων, μετοχών και συναλλάγματος. Πίσω από αυτό το "χρήσιμο" μηχανισμό, όμως, κρύβονται οι αδίστακτοι κερδοσκόποι, που έχουν αναγάγει τη λεγόμενη προθεσμιακή αγορά εμπορευμάτων, μετοχών, χρεογράφων και συναλλάγματος σε ένα γιγαντιαίο κερδοσκοπικό παιγνίδι, ο ημερήσιος τζίρος του οποίου ξεπερνά τα 500 δισ. δολάρια (το ΑΕΠ της χώρας μας είναι γύρω στα 130 δισ. δολάρια).Οι συγκεκριμένες εταιρίες επενδύσεων, ή αμοιβαία κεφάλαια (funds) κερδοσκοπούν με δανεικά χρήματα από τράπεζες και χρηματιστές και ελάχιστα δικά τους κεφάλαια πάνω στις κινήσεις των παραγώγων.

Ο ρόλος του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου

Την κρίση που διέρχεται η διεθνής οικονομία δεν την προκάλεσαν τα συγκεκριμένα "φαντς", αλλά - όπως αναγνωρίζεται και από οργανισμούς που είναι υπό τον απόλυτο έλεγχο του διεθνούς τραπεζικού κεφαλαίου - η δραστηριότητά τους έχει άκρως αποσταθεροποιητική επίδραση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Αυτό συμβαίνει διότι αγοράζουν ή πουλάνε πλασματικές αξίες,που συνίστανται βασικά σε προβλέψεις ως προς το ποια θα είναι η μελλοντική αξία ενός χρηματιστηριακού αντικειμένου. Επειδή οι παίκτες ουσιαστικά βάζουν ένα απλό στοίχημα για την κατεύθυνση της αγοράς,οι οργανωτές του παιγνιδιού απαιτούν να καταβάλει ο παίκτης μόνο ένα μέρος του ποσού, το οποίο συνήθως ισοδυναμεί μόνο με τη χρηματική ζημιά, που - υπό τις τρέχουσες συνθήκες - θα υποστεί αν η πρόβλεψη αποδειχτεί λάθος.

Αν αλλάξουν οι συνθήκες, τότε μπορούν, αν θέλουν, άμεσα να απαιτήσουν μεγαλύτερη δέσμευση χρημάτων ή να προχωρήσουν στην άσκηση του δικαιώματος που τους έχει εκχωρήσει ο πελάτης από την αρχή, να ρευστοποιήσουν τη θέση του σε περίπτωση ελλιπούς κάλυψης. Το γεγονός ότι βάζουν ελάχιστα δικά τους κεφάλαια και οι τράπεζες είναι προθυμότατες να τους δανείσουν χρήματα, τους επιτρέπει να κάνουν αιφνιδιαστικές επιθέσεις σε νομίσματα και να προκαλούν την κατάρρευσή τους.Ενδεικτικά θα αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα των τελευταίων ετών:

Το 1991, είδαμε τα "funds" ενός κερδοσκόπου (του Σόρος) να κάνουν έφοδο στη λίρα Αγγλίας και να προκαλούν την υποτίμησή της.

To Μάρτη του 1998, διάφορα "funds", περιλαμβανομένης και μιας πλειάδας γύρω από τη χρηματιστηριακή εταιρία "Salomon" (όπου επιχειρησιακός επιτελάρχης είναι η κ. Μιράντα Ξαφά,οικονομικός σύμβουλος της Νέας Δημοκρατίας όταν ήταν κυβέρνηση), έκαναν έφοδο στη δραχμή σε μια δύσκολη χρονική περίοδο και προκάλεσαν την υποτίμησή της κατά 15%. Μια υποτίμηση που, όπως απέδειξε η ταχεία ανάκαμψή της στις βδομάδες που ακολούθησαν, ήταν τελείως αδικαιολόγητη.

Οι τεχνικές κερδοσκοπικών παιγνιδιών

Φυσικά, οι διάφοροι κερδοσκόποι, τύπου Σόρος, Salomon και Ξαφά, αποκόμισαν τα σχετικά κέρδη.

Στα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, που ξηλώθηκαν καίριας σημασίας ρυθμιστικοί κανόνες των χρηματαγορών και η παγκοσμιοποίηση ουσιαστικά συντελέστηκε, ο θεσμός των "χετζ φαντς" πήρε μεγάλη έκταση, καθώς και ένα ανάλογο κύρος στους κύκλους των κερδοσκόπων / χρηματιστών.Εκτός από τον γνωστό κ. Σόρος, μια σειρά ακαδημαϊκών οικονομολόγων ασχολήθηκαν εντατικά με το θέμα, δημιούργησαν τεχνικές κερδοσκοπικών παιγνιδιών, είχαν απτές επιτυχίες στην αγορά. Σε δύο μάλιστα από τους παραπάνω παράγοντες - ήταν και στη διοίκηση της "Long Term Capital Management Fund", που πρόσφατα διαλύθηκε αφού υπέστη τεράστιες ζημιές στην Ασία και τη Ρωσία - δόθηκαν και βραβεία Νόμπελ. Αυτό το τελευταίο αποκαλύπτει πολλά για το θεσμό αυτών των βραβείων.

Το γεγονός όμως δεν πρέπει να ξενίζει, όταν αναλογιστούμε ότι οι κυρίαρχοι κύκλοι στις ΗΠΑ ήταν και είναι πάντα το μεγάλο χρηματιστικό κεφάλαιο,με τα ίδια άτομα να κινούνται μεταξύ υπουργικών θώκων και προεδρικών θέσεων σε χρηματιστηριακά γραφεία. Ο σημερινός υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, κ. Ρούμπιν, για παράδειγμα είναι και ο μεγαλύτερος μέτοχος και πρώην πρόεδρος της μεγάλης τραπεζικής και χρηματιστηριακής εταιρίας "Goldman Sacks". Είναι επομένως και φυσιολογικό όλοι αυτοί οι παράγοντες να είναι προστάτες και απολογητές του συστήματος.Ολόκληρη η Αμερική ήταν ανάστατη με τα καμώματα των "hedge funds". Και όταν κατά την τελευταία σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ο κ. Ρούμπιν, ως πλέον αρμόδιος επί του θέματος, ρωτήθηκε τι προτίθεται να κάνει για να περιορίσει τη δραστηριότητα των "hedge funds", απάντησε - όπως ακριβώς προστάζουν τα συμφέροντά του - δηλώνοντας λακωνικά: "Το θέμα χρήζει περαιτέρω μελέτης"! Στην ουσία, παρέπεμψε το θέμα στις ελληνικές καλένδες.

Ολόκληρες χώρες στο έλεος των "hedge funds"

Τα παίζουν όλα και με απόλυτη μυστικότητα, σε σημείο που ελάχιστα είναι γνωστά για το μέγεθος, τους όρους δανεισμού κλπ. Οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες. Οι εκτιμήσεις για το μέγεθός τους ξεκινούν από το ένα τρισ. δολάρια και φτάνουν μέχρι τα δύο τρισ. δολάρια. Μια ανεστραμμένη πυραμίδα, που βασίζεται σε μια κεφαλαιακή επιφάνεια 50 ή 100 δισ. δολαρίων. Η εφημερίδα "Financial Times" ανέφερε στην αιχμή της κρίσης, ότι πολλές φορές δανείζονταν χωρίς να βάζουν δικά τους κεφάλαια.

Εχουν δηλαδή απεριόριστες δυνατότητες κερδοσκοπικών παρεμβάσεων στις διεθνείς χρηματαγορές.Τα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι οι τράπεζες παρακαλούν να τους δανείσουν για να συμμετάσχουν και αυτές στα κέρδη.

Η κρίση στη ΝΑ Ασία

Με τα τεράστια τραπεζικά και άλλα κεφάλαια που διαθέτουν αποτελούν το φόβητρο όλων των χωρών, που για κάποιο λόγο έχουν μια δυσκολία στις εξωτερικές τους συναλλαγές. Ετσι πέρσι η κατάρρευση στη ΝΑ Ασία άρχισε με την απόφαση της Ταϊλάνδης να υποτιμήσει το μπαχτ πριν προλάβουν τα "χετζ φαντς" να φέρουν, με τα κερδοσκοπικά τους παιγνίδια, μια υποτίμηση καταστροφικών διαστάσεων. Στη συνέχεια μπήκαν τα "φαντς" στο παιγνίδι, με αποτέλεσμα δέκα μήνες αργότερα να έχουμε την καταστροφική κρίση που ακόμα πλήττει τη ΝΑ Ασία. Μια κρίση που δεν μπορούσε πλέον να περιοριστεί μόνο στο χρηματοοικονομικό τομέα, αλλά επεκτάθηκε και στον πραγματικό τομέα της οικονομίας, με περιορισμό της παραγωγής, ανεργία και αμείλικτη επίθεση στα εισοδήματα των λαϊκών στρωμάτων.

Στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης η κρίση στον οικονομικό τομέα δε χρειάστηκε τα "φαντς" για να εκδηλωθεί. Ηδη εδώ και 15 χρόνια η συντηρητική και αντιλαϊκή πολιτική ανέβασε την ανεργία σε επίπεδα από 10 μέχρι και 24% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Ταυτόχρονα στην εποχή μιας παγκοσμιοποίησης, που είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των πολυεθνικών, στο όνομα της διατήρησης της ανταγωνιστικότητας, κυβερνήσεις και εργοδότες σε Ευρώπη και Αμερική επικαλούνται τις καταστροφικές υποτιμήσεις στη ΝΑ Ασία σαν επιχείρημα για τον περιορισμό των αποδοχών, των συντάξεων και των κοινωνικών παροχών.

Υψηλά ιστάμενοι οι προστάτες των κερδοσκόπων

Τις τελευταίες βδομάδες κάπως ομαλοποιήθηκαν οι αγορές, κύρια εξαιτίας ορισμένων εξαγγελιών για τη ρύθμιση και τον περιορισμό των δραστηριοτήτων των "χετζ φαντς", που όμως η υλοποίησή τους, με δεδομένα τα αντικρουόμενα συμφέροντα και τις εγγενείς αντιφάσεις του παγκοσμιοποιημένου πλέον καπιταλιστικού συστήματος, θα είναι δύσκολο να υλοποιηθούν.Τα "χετζ φαντς" εξακολουθούν να υπάρχουν αφού εξακολουθούν να υπάρχουν οι λόγοι για την ύπαρξή τους. Προβλήματα, για παράδειγμα, έχει αυτή τη στιγμή η Βραζιλία, που για να αποτρέψει μια αναγκαία υποτίμηση - που τα "χετζ φαντς" την εκτιμούν μεταξύ 30 έως 40% - έχει μπει σε ένα απίθανο φαύλο κύκλο, όπου κρατάει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκιά της σε επίπεδα άνω του 30% για να μην έχει διαρροή συναλλάγματος.

Ομως, τα επιτόκια του κρατικού χρέους αυτής της χώρας είναι συνδεμένα με αυτά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, πράγμα που προξενεί μια αυτόνομη γιγάντωση του εξωτερικού χρέους, που με τη σειρά του επιδεινώνει τη διεθνή θέση της χώρας. Μια απάνθρωπη στυγνή λιτότητα επέβαλε ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Καρντόσο, ουσιαστικά για να πληρώνει τα υψηλά επιτόκια των ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Το Κογκρέσο των ΗΠΑ, φοβούμενο ακόμα και στάση πληρωμών από την ασφυκτική κατάσταση που περιγράψαμε, ενέκρινε τη χορήγηση 22 δισ. δολαρίων στη Βραζιλία μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ενώ οι εφτά πλέον αναπτυγμένες χώρες θα βοηθήσουν με την αναδιάρθρωση χρεών της χώρας, ύψους 40 - 50 δισ. δολαρίων.

Και όλη αυτή τη βαβούρα, τη δυστυχία και το κόστος την προκάλεσε και πάλι η ασύδοτη δράση του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου στα νέα παγκόσμια πλαίσια. Με δεδομένη την αργοπορία στην υλοποίηση αυτών των μέτρων (ανάλογα μέτρα που πάρθηκαν για το Μεξικό πριν τέσσερα χρόνια χρειάστηκε δυο χρόνια για να υλοποιηθούν στο κύριο μέρος τους), τα "χετζ φαντς", δικαιωματικά και με το νόμο, καραδοκούν για να βάλουν και πάλι τα θανατηφόρα στοιχήματά τους.

*Το δημοσίευσα στο Ριζοσπάστη της 22/11/1998 με το όνομα Νίκος ΤΖΕΡΑΚΗΣ





posted by nikos
11:26 PM
0 comments links to this post



Wednesday, September 02, 2009

Be fair to the Greeks

 

 

Over the past nine months some half drunk reporters really had a great time deriding the Greeks on the occasion of the callamity that befel Greece. 

It is a worn out practice to blame the (rather ficticious) happy go lucky attitude of the Greeks for the crisis. Well, it is a fact that the Greeks were living beyond their mean, but who in the western world did not in the past decade. Both in Greece and everywhere in the western world the banks were literally prodding people to borrow. You know that!
Then there is this babbling about the unreliability of the Greek statistics. Anyone who has spent some time working with statistics knows very well that fooling a knowledgeable user of the particular statistics has always been almost impossible And the users of these statistics everywhere in Europe are really knowledgeable users. Adulteration of statistical data can be done only with the consent of the interested user. And here Greece has not been alone in adulterating the figures. Italy, France and even Germany have occasionally resorted to the sport. In the case of Germany in the late 90's they followed the practice of "lease back" agreements for hospitals and other public properties in order to hide part of their ballooning debt. So  the surprise expressed by German officials and others that they were not aware that the Greek deficits were so high is, to say the least, a hypocrisy. The European Commission, the Members of the European Union and the European Central Bank knew exactly the quality of the statistics.
As to the contribution to the "public purse" by the Greeks, tax evasion is a fact in every country under the present system of barbaric capitalism. Here in Greece, however, I admit you, it was facilitated by the PASOK and ND governments that relaxed the collecting machanisms far beyond the internationally accepted limits of this practice on the basis of the "election cycle". The big fish never paid taxes and government officials (ministers etc) had their cut for facilitating matters.
With the risk of being falacious because of brevity, here are some points about the true nature of the problem that Greece faces.

1st-To begin with, in a union such as the Eurogroup the member that benefits the most from this unification is the member which is more developed and more efficient. And of course, Germany, according to the statistical data, has been the primay beneficiary of this Union.
2nd-Greece is unique in having a problem with one of its neighbours, which all the half drunk reporters purposely ommit, that obliges her to be continuously on a war alert. The problem is deviously exacerbated by underhanded machinations of the state/industrialists of the USA, Germany and France. As a member of the Board of Directors of Olympic Airways in the 90's I have personal experienve of how they blackmail the Greek government. As an example let me mention that Greece was forced to buy a security system worth over 2 bilion Euros for the Olympics of 2004 because the US and the UK threatened to withdraw their participation in the Games if Greece did not buy it. And that system was known to be non-functional and it never functioned before, during, or after the Games.Back to the defense expenditures. Over the past 15 years they amounted to about 3% to 6% of G.D.P. Besides being ineffective they are also irrelevant to the country's needs. You must have heard of the submarine that the Germans blackmailed us to pay for, which during repeated trials floated with a marked list on one side, which Merkel never accepted, as if it were an illusion of the Greeks. There are dozens of similar stories abou the F16, the Mirages and radars that cannot scan over expanses of sea water.

3rd-Be it as it is, we are still at the start of a long process of streightening up, that will have very interesting turns. The central problem of this Country is that the two major political parties are totally corrupt. With the exception of Venizelos at the start of the 20th century, the leaders of the two major parties never had the bals to assert Greece as a state being equal among equals. So we are on the look out for a leader with bals! Kind of a hopeless task given that to be a politician these days you have to be a "castrado"!...